Polska w sam raz. Orientacja polityczna młodych Polek i Polaków

We współpracy z Fundacją ważne sprawy spytaliśmy Polki i Polaków w wieku od 18 do 29 lat, jak widzą własne pokolenie, jak patrzą na Polskę i swoje w niej miejsce, a także jakie mają oczekiwania względem przyszłości. Pełny raport wraz z rekomendacjami sformułowanymi przez reprezentantów młodego pokolenia zostanie opublikowany wiosną przyszłego roku w ramach projektu „Stan młodych”, a dziś prezentujemy drobny wycinek dotyczący politycznej orientacji. 

Młodzi stanowią wyjątkową grupę wyborców. Nie znają życia poza Unią Europejską, swojej codzienności bez technologii i w większości nie pamiętają Polski pod rządami innych partii niż Prawo i Sprawiedliwość oraz Koalicja Obywatelska. 

Jeśli wybory odbyłyby się w najbliższą niedzielę, przy urnach moglibyśmy spotkać wielu młodych. 56% deklaruje, że zdecydowanie wzięłoby udział w wyborach, kolejne 24% również bierze pod uwagę wybranie się do lokalu wyborczego. 

Sejm wybrany przez najmłodsze pokolenie wyborców mógłby wyglądać zupełnie inaczej niż ten obecny. Przede wszystkim sympatie polityczne młodych nie odzwierciedlają układu sił zdominowanego przez Prawo i Sprawiedliwość oraz Koalicję Obywatelską, który przez ostatnie dwie dekady nadawał ton polskiej polityce. KO i PiS, które wśród ogółu polskiego społeczeństwa mogą liczyć na łączne poparcie sięgające nawet 70%, cieszą się zaufaniem mniej niż jednej czwartej młodych wyborców.  

Najwyższym poparciem wśród zdecydowanych wyborców w wieku 18-29 lat cieszy się natomiast Konfederacja (26%). Druga na podium Koalicja Obywatelska mogłaby liczyć na 15% głosów. Za nią plasują się Prawo i Sprawiedliwość i Trzecia Droga z 8,5% poparcia. Stawkę zamykają dwie partie lewicowe – Nowa Lewica z poparciem na poziomie 7,5% oraz Razem ciesząca się zaufaniem 4% młodych wyborców – oraz Polskie Stronnictwo Ludowe, które popiera 2% młodych Polaków. 

Jednocześnie ponad jedna piąta młodych nie wie, na którą z obecnych na scenie politycznej partii odda swój głos. Dotyczy to szczególnie młodych kobiet, z których aż 29% jest niezdecydowanych. Podobna sytuacja miała miejsce przed wyborami 15 października 2023 roku. Wówczas wcześniej niezdecydowani młodzi, stawiając się przy urnach oddali swoje głosy przede wszystkim na partie centrowe. Niemniej preferencje partyjne młodych wskazują wyraźnie, że znacznie mniej niż starsi Polacy odnajdują się oni w spolaryzowanym systemie partyjnym zdominowanym przez dwóch graczy. 

Różnice między młodymi mężczyznami a młodymi kobietami widoczne są nie tylko w natężeniu przywiązania do barw partyjnych, ale przede wszystkim w ich preferencjach. Młodzi mężczyźni faworyzują zdecydowanie Konfederację (38% poparcia). Natomiast preferencje młodych kobiet są bardziej zróżnicowane i skierowane ku Koalicji Obywatelskiej (18%), Konfederacji (13%), Nowej Lewicy (12%) i Polsce 2050 (11%).  Różnice w preferencjach wyborczych pomiędzy płciami znajdują odzwierciedlenie w ogólnej ocenie polskiej polityki. Młode kobiety znacznie częściej niż młodzi mężczyźni uważają, że Polska jest dziś zbyt prawicowa (42% vs. 28%), podobnie jak osoby już posiadające lub będące w trakcie zdobywania wyższego wykształcenia w porównaniu z osobami o wykształceniu zawodowym i średnim (różnica wynosi nawet 19 punktów procentowych). Młodzi mężczyźni natomiast dwukrotnie częściej niż kobiety twierdzą, że dzisiejsza Polska jest zbyt lewicowa (38% vs. 19%) i jest to najczęściej wskazywana przez nich odpowiedź. 

Co ciekawe, aż tak dużych dysproporcji nie widać przy ocenie tego, na ile Polska jest konserwatywna lub liberalna. Przy tak zadanym pytaniu młodzi niezależnie od płci najczęściej wskazują odpowiedź „jest w sam raz: ani zbyt konserwatywna, ani zbyt liberalna”. To pokazuje, że dla młodych Polek i Polaków pojęcia konserwatywna i prawicowa oraz liberalna i lewicowa nie tylko różnią się znaczeniami, ale wywołują też różne reakcje.  

Najrzadziej odpowiedź „jest w sam raz” wybierają wyborcy partii lewicowych (Nowej Lewicy oraz Razem). To oni najczęściej wskazują, że Polska jest zbyt prawicowa i konserwatywna. To przekonanie jest nieco łagodniejsze, ale nadal ewidentne, u wyborców Koalicji Obywatelskiej. 

Pomimo zauważalnych zastrzeżeń wobec polskiej polityki i ideologicznego obrazu Polski, dla zdecydowanej większości respondentów w wieku 18-29 nasz kraj jest dobrym miejscem do życia (76%). Najbardziej przekonani są o tym mieszkańcy dużych miast (86%), silniej młodzi mężczyźni (81%) niż młode kobiety (71%), ale nawet wśród nich ciężko mówić o niezadowoleniu z warunków życia w Polsce. Co ważne, o tym, że Polska to dobry kraj do życia przekonana jest zdecydowana większość (od 71% do 85% wskazań) młodych wyborców wszystkich partii politycznych obecnych w polskim parlamencie. Można więc stwierdzić, że preferencje partyjne i to, kto w danym momencie sprawuje władzę, nie determinują tego, jak młodzi oceniają nasz kraj – co w dobie ostrej konkurencji politycznej bez wątpienia jest budującym wnioskiem. 

Nota metodologiczna  

Badanie zostało przeprowadzone na zlecenie More in Common Polska przez pracownię Opinia24 na reprezentatywnej grupie 1002 Polek i Polaków w wieku 18-29 metodą CATI/CAWI w dniach 4-11 listopada 2024.  

W części wykresów z powodu zaokrąglenia wyników procenty mogą nie sumować się do 100. 

Badanie zostało zrealizowane we współpracy z Fundacją ważne sprawy.