Raport Prezydencki 2025

18 maja Polki i Polacy zagłosują w I turze wyborów prezydenckich. Niedługo później, w II turze wskażą następcę Andrzeja Dudy, który po dwóch kadencjach nie może już ubiegać się o reelekcję. Analizujemy, jak Polki i Polacy oceniają czołowych kandydatów i kandydatkę, ich kompetencje, przygotowanie do sprawowania urzędu, a także jakie nastroje towarzyszą kampanii. 

Ochłodzenie nastrojów, kampanijne przebudzenie 

Polki i Polacy wchodzą w gorącą fazę kampanii wyborczej w nieco gorszych humorach niż pół roku temu, gdy przyglądaliśmy się nastrojom społecznym z okazji rocznicy wyborów 15 października 2023 roku. Obecnie odsetek osób przekonanych, że sprawy w Polsce zmierzają w dobrym kierunku wynosi 28%. To najniższy wynik odnotowany w naszych badaniach od zmiany władzy na jesieni 2023 roku.  44% badanych uważa natomiast, że sprawy w kraju idą w złym kierunku. 

Ochłodzenie nastrojów przejawia się również w nieco gorszych ocenach zadowolenia z życia oraz osobistej sytuacji materialnej. Zadowolenie ze swojego życia deklaruje obecnie nieco mniej niż dwie trzecie badanych, podczas gdy pół roku temu pozytywnie oceniało je ponad siedmiu na dziesięciu respondentów. Podobną tendencję obserwujemy w przypadku oceny indywidualnej sytuacji materialnej. We wrześniu ubiegłego roku 54% badanych oceniało swoją sytuację jako dobrą lub bardzo dobrą. Dziś jest to 49%.  

Czy te nieco gorsze nastroje społeczne doprowadziły do zmian w percepcji najważniejszych wyzwań, którymi zdaniem Polek i Polaków powinni zająć się rządzący? Mimo roszady na czele listy (poprawa jakości opieki zdrowotnej zajęła pierwsze miejsce należące wcześniej do wzmocnienia bezpieczeństwa Polski) w naszym rankingu priorytetów zmiany są wyłącznie kosmetyczne.  

Niemniej jednak warto odnotować, że w obecnym badaniu Polki i Polacy przypisują wszystkim wyzwaniom większą wagę niż czynili to pół roku temu. Może mieć to związek zarówno ze wspomnianym ochłodzeniem nastrojów i wynikającymi z niego większymi oczekiwaniami wobec władz, jak i ze zbliżającymi się wyborami. Okres kampanii wyborczej może być przez wielu badanych interpretowany jako właściwy moment do upomnienia się o swoje potrzeby. Nie ulega bowiem wątpliwości fakt, że Polki i Polacy odnotowali start kampanii wyborczej. Wzrost zainteresowania polityką względem września ubiegłego roku zaobserwowaliśmy w sześciu z siedmiu segmentów wyodrębnionych w raporcie „Zmęczona wspólnota”. Wyjątek na tym polu stanowią Pasywni liberałowie.  

Kandydaci pod lupą 

W obliczu zbliżających się wyborów prezydenckich i towarzyszącym im wzrostem zainteresowania Polek i Polaków polityką, postanowiliśmy zapytać o ich opinię na temat kandydatów ubiegających się o urząd prezydenta. W tym celu poprosiliśmy ich o ocenę głównych pretendentów do tego stanowiska w sześciu kategoriach. Na tle swoich konkurentów najlepiej wypadł Rafał Trzaskowski, kandydat Koalicji Obywatelskiej i obecny prezydent Warszawy, a najgorzej Grzegorz Braun, prezes Konfederacji Korony Polskiej i członek Parlamentu Europejskiego. Wysoka ocena Rafała Trzaskowskiego współgra z jego pozycją niekwestionowanego lidera w sondażach poparcia. Natomiast sytuacja za jego plecami nie jest już tak jednoznaczna.  

Szczególną uwagę zwraca fakt, że kandydat Konfederacji, Sławomir Mentzen, jest we wszystkich wybranych przez nas kategoriach oceniany lepiej – nawet jeśli nieznacznie – od Karola Nawrockiego, kandydata obywatelskiego wspieranego przez Prawo i Sprawiedliwość. Te wyniki są w dużej mierze konsekwencją dwóch czynników. Po pierwsze, Karol Nawrocki wzbudza w elektoracie Prawa i Sprawiedliwości mniejszy entuzjazm niż Rafał Trzaskowski w elektoracie Koalicji obywatelskiej. A po drugie, Sławomir Mentzen cieszy się w elektoracie Prawa i Sprawiedliwości większym uznaniem niż Karol Nawrocki w elektoracie Prawa i Sprawiedliwości.  

Choć to właśnie wymienieni kandydaci opozycyjnej prawicy rywalizują o wejście do II tury, w naszym badaniu kompetencji we wszystkich poza jedną kategorią obydwaj wypadają gorzej od Szymona Hołowni, kandydata Trzeciej Drogi, który ma tylko teoretyczne szanse na znalezienie się w finałowej dwójce. Obecny marszałek Sejmu swoją wysoką pozycję zawdzięcza relatywnie wysokiej ocenie ze strony elektoratów pozostałych partii koalicyjnych. Jednocześnie w swoim macierzystym elektoracie wypada tylko nieznacznie lepiej niż Rafał Trzaskowski. 

Prezydencki wyścig 

W naszym badaniu nie zadaliśmy pytania o preferencje wyborcze respondentów w klasycznej formie – wpierw filtrując respondentów według chęci udziału w wyborach, a następnie prosząc ich o wskazanie preferowanego kandydata. Oprócz oszacowania poparcia poszczególnych kandydatów, naszym celem była bowiem przede wszystkim identyfikacja tych grup społecznych, które jeszcze się wahają lub zupełnie nie wiedzą na kogo oddadzą swój głos. Inspirując się koncepcją swing states ze Stanów Zjednoczonych, poszukiwaliśmy wahających się segmentów.  

Stąd najpierw spytaliśmy respondentów o ich odczucia dotyczące preferowanego kandydata w ich najbliższych otoczeniu – wśród znajomych. O ile pośród Postępowych zapaleńców, Oddanych tradycjonalistów, Dumnych patriotów oraz w mniejszym stopniu Spełnionych lokalistów przygniatająca większość badanych potrafi wskazać najbardziej popularnego wśród swojego kręgu kandydata, to w segmentach Pasywnych liberałów, Zawiedzionych samotników oraz Niezaangażowanych normalsów mniej więcej co trzeci badany ma z tym kłopot. Współgra to z odpowiedziami reprezentantów tych segmentów na pytanie o ich decyzję co do głosu w majowych wyborach. Wśród Pasywnych liberałów zaledwie 32% respondentów deklaruje, że zdecydowanie wie, na kogo odda swój głos. Wśród zawiedzionych samotników odsetek ten wynosi 36%, a Niezaangażowanych normalsów – 35%. Dla porównania, pewnych swojego wyboru jest już 84% Oddanych tradycjonalistów, 75% Postępowych zapaleńców oraz prawie 70% Dumnych patriotów i Spełnionych lokalistów.   

Jak natomiast rozkładają się sympatie osób zdecydowanych, komu powierzyć swój głos? Zdecydowanym liderem jest Rafał Trzaskowski. O drugie miejsce rywalizują Karol Nawrocki i Sławomir Mentzen. Temu ostatniemu udało się zbudować relatywnie równomierne poparcie w środkowych segmentach, co może być ważne w kontekście dyskusji o potencjalnej „mijance” kandydatów prawicowej opozycji w walce o miejsce u boku Trzaskowskiego w II turze. To bez wątpienia sukces dotychczasowej kampanii lidera Konfederacji i dowód, że jego kandydatura może być atrakcyjną alternatywą wobec dwóch głównych sił politycznych dla wyborców o różnorodnych profilach. Jednocześnie na skutek znikomego poparcia w grupie wiekowej powyżej 60 roku życia wyraźnie rysuje się również bariera dla dalszego wzrostu Sławomira Mentzena. Bez rozbicia tego „szklanego sufitu” trudno będzie mu wyprzedzić obywatelskiego kandydata Prawa i Sprawiedliwości. 

W naszej analizie pod lupę wzięliśmy także wyborców niezdecydowanych, którzy jednocześnie deklarują zainteresowanie udziałem w wyborach. Poprosiliśmy ich o wskazanie wszystkich kandydatów, na których oddanie głosu biorą pod uwagę. Na tej podstawie oszacowaliśmy maksymalne pułapy poparcia kandydatów w I turze. Także i w tym przypadku Trzaskowski pozostaje zdecydowanym liderem prezydenckiego wyścigu. Widać natomiast wyraźnie, że aby ziścił się scenariusz „mijanki”, jeżeli Sławomirowi Mentzenowi nie uda się „przekłuć bańki” starszych wyborców, kandydat Konfederacji będzie musiał liczyć przede wszystkim na pogłębienie się tendencji spadkowej Karola Nawrockiego i demobilizację wyborców Prawa i Sprawiedliwości. 

Nasz raport prezydencki uzupełnia analiza przepływów wyborców będąca istotnym wskaźnikiem skuteczności kampanii poszczególnych kandydatów i ich siły oddziaływania na elektorat spoza macierzystego obozu politycznego. Powody do zadowolenia może mieć Rafał Trzaskowski, który poza utrzymaniem niemal całego elektoratu Koalicji Obywatelskiej z wyborów 15 października 2023 roku przyciąga do siebie także sporą część elektoratu Trzeciej Drogi oraz Lewicy. Z kolei Karol Nawrocki nie wykorzystuje całego potencjału wyborczego Prawa i Sprawiedliwości, tracąc część poparcia wspierającej go partii na rzecz Sławomira Mentzena. Kandydatowi Konfederacji poza utrzymaniem przy sobie tradycyjnych wyborców swojego ugrupowania i przejęciem części elektoratu PiS-u, udało się zmobilizować część wyborców wcześniej niegłosujących. Niewielkie są natomiast przepływy pomiędzy Mentzenem a dawnymi wyborcami Trzeciej Drogi. Stąd wniosek, że Sławomir Mentzen przyciąga do siebie inny profil dotychczas nieaktywnych politycznie wyborców niż ten, który półtora roku temu zmobilizowała Trzecia Droga. Rzut oka na demografię elektoratu Mentzena sugeruje, że są to częściej osoby młode i pochodzące z najmniejszych miast i wsi, podczas gdy w przypadku Trzeciej Drogi wyborcy “zwyżkowi” byli nie tylko starsi, ale i pochodzili częściej z małych i średnich miast. 

Niezależnie od tego, kto okaże się zwycięzcą prezydenckiego wyścigu, stanie przed wyjątkowym zadaniem. Dziś widać wyraźnie, że wyborcy obawiają się objęcia urzędu prezydenta przez kandydata z przeciwnego obozu politycznego. Osoby popierające partie znajdujące się obecnie w opozycji z niepokojem podchodzą do wygranej Rafała Trzaskowskiego, a wyborcy partii tworzących koalicję rządzącą z obawami przyjmują myśl o ewentualnej prezydenturze Karola Nawrockiego lub Sławomira Mentzena. Przyszłego prezydenta czeka zatem walka o zaufanie wykraczające poza jego lub jej macierzysty obóz polityczny. Zadanie stania się prezydentem wszystkich Polek i Polaków – wspólnym autorytetem potrafiącym jednoczyć nasze społeczeństwo ponad podziałami i pomimo różnic wydaje się być więc równie trudne, co konieczne do wypełnienia. Obecnie bowiem cztery piąte polskiego społeczeństwa uważa nasz kraj za podzielony, a jedynie 4% za zjednoczony.   

Nota metodologiczna 

Badanie w na zlecenie More in Common Polska przeprowadzone metodami CATI/CAWI/CAPI (50/30/20) przez Opinię24 w dniach 4-10 marca 2025, N = 1501.