Wartości, którymi kieruje się polskie społeczeństwo
W More in Common wierzymy, że oparcie diagnozy społecznej na wartościach i fundamentach moralnych pozwala na nowe, bardziej zniuansowane spojrzenie na wspólnotę. Jest także kluczowe w lepszym zrozumieniu potrzeb konkretnych grup społecznych. Umożliwia wypracowanie bardziej adekwatnego języka, którym możemy rozmawiać o stojących przed nami wyzwaniach – takich jak przeciwdziałanie zmianie klimatu oraz adaptacja do jej skutków.
TROSKLIWI I EMPATYCZNI
Niemal 60% Polek i Polaków zdecydowanie zgadza się ze stwierdzeniem, że najważniejszą cnotą człowieka jest współczucie. Wartość tę w największym stopniu cenią Oddani tradycjonaliści, następnie kolejno: Spełnieni lokaliści, Niezaangażowani normalsi i Postępowi zapaleńcy.
Moralny fundament Troski, której istotą jest wrażliwość na cierpienie innych i współczucie, wyróżnia Polki i Polaków na tle innych krajów europejskich. Podczas gdy uśrednione wyniki z różnych państw wskazują na podobny poziom uznania dla fundamentów Troski i Sprawiedliwości, w Polsce zauważalnie większa waga przywiązywana jest do Troski. Dlatego warto poszukiwać języka, który będzie się do tej wartości odwoływał oraz rozszerzał jej zakres. Polskie społeczeństwo ma w sobie dużo empatii, która może być także podstawą lepszego dbania o klimat i środowisko.
Aż 90% Polek i Polaków zgadza się ze stwierdzeniem, że skrzywdzenie bezbronnego zwierzęcia jest jedną z najgorszych rzeczy, jakie może zrobić człowiek. Uzyskane przez nas dane pokazujące dużą empatię naszego społeczeństwa wobec zwierząt, znajdują potwierdzenie we wcześniejszych badaniach m.in. Otwartych Klatek – z którego wynika, że 93% Polaków chce poprawy warunków życia kurczaków hodowlanych1, czy CBOS – w którym 97% ankietowanych zgodziło się ze stwierdzeniem, że należy reagować, kiedy właściciel bije albo głodzi swoje zwierzęta2. Odwołanie się do tej wrażliwości może być pomocnym argumentem w promowaniu diety ograniczającej produkty pochodzenia zwierzęcego.
Fakt, że los zwierząt nie jest nam obojętny, potwierdzają również badania More in Common z lutego 2024 r. Blisko 70% badanych chciałoby poprawy warunków życia zwierząt hodowlanych. Mniej entuzjastycznie respondentki i respondenci podchodzą natomiast do propozycji zmniejszenia dopłat dla branży mięsnej i mlecznej – zależy im bowiem, aby mięso wciąż było tanie.
SPRAWIEDLIWIE I ODDOLNIE
Drugim najważniejszym fundamentem moralnym dla Polek i Polaków jest Sprawiedliwość. Warto pamiętać o tym zwłaszcza w kontekście transformacji energetycznej. Zdanie „transformacja będzie sprawiedliwa albo nie będzie jej wcale” nie jest tylko pustym sloganem. Dla Polek i Polaków kluczowym kryterium jej oceny będzie to, czy naprawdę zostanie ona przeprowadzona w sposób sprawiedliwy, równomiernie rozkładający korzyści i koszty, bez pozostawiania nikogo w tyle.
Kodem moralnym o najmniejszym znaczeniu dla Polek i Polaków jest Autorytet. Może to mieć istotne znaczenie w odbiorze przekazu dotyczącego działań, które mają wpłynąć na ograniczenie negatywnych skutków zmian klimatycznych. Skuteczniej niż zakazy, nakazy i ograniczenia ma szansę przemówić do Polek i Polaków narracja, w której działania na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu jest wyrazem dobrej woli i troski o przyrodę, a nie dostosowywania się do narzuconych zarządzeń.
Niechęć do zakazów dyktowanych przez władze potwierdzają wyniki naszych badań z lutego 2024 r. Pokazują one, że większa część Polek i Polaków uważa, że wprowadzanie zakazów jest złym podejściem do walki ze zmianą klimatu i zamiast tego należy używać zachęt dla firm i obywateli, aby dokonywali wyborów przyjaznych planecie.
WSPÓLNIE CZY SAMODZIELNIE?
Choć Polki i Polacy okazują się bardziej wspólnotowi niż indywidualistyczni, to w kwestiach gospodarczych stawiają raczej na liberalizm. 56% polskiego społeczeństwa uważa, że państwo nakłada na ludzi, którzy dobrze radzą sobie finansowo, zbyt wysokie podatki. Respondentki i respondenci pytani o preferowaną strategię poprawy jakości życia w Polsce mają jeszcze bardziej jednoznaczne poglądy. Niemal dwie trzecie z nich opowiadało się za usunięciem barier dla przedsiębiorczości i obniżeniem podatków, a niecała jedna trzecia – za podniesieniem podatków i ulepszeniem jakości usług publicznych. Na tle tych danych jako zdecydowanie najbardziej wspólnotowy wyróżnia się segment Oddanych tradycjonalistów. W tej grupie największy odsetek osób, bo aż 89%, zadeklarował poparcie dla wspólnotowego modelu gospodarki.
Transformacja energetyczna nie odbędzie się bez zdecydowanej działalności państwa i Unii Europejskiej, a także wykorzystania środków publicznych pochodzących właśnie z podatków. To wcale nie oznacza jednak, że nie warto poszukiwać języka, który pokaże, że jest ona atrakcyjna również dla zwolenników indywidualistycznego podejścia do gospodarki. Atrakcyjne dla takich osób są między innymi rozwiązania prosumenckie, które już teraz cieszą się dużym zainteresowaniem Polek i Polaków.
GOTOWOŚĆ DO DZIAŁANIA I ZAANGAŻOWANIA – POTENCJALNI SOJUSZNICY
Zaangażowanie polityczne jest obszarem mocno różnicującym wyodrębnione przez nas grupy. Postępowi zapaleńcy i Oddani tradycjonaliści to segmenty, które najczęściej śledzą wiadomości polityczne, rozmawiają o polityce z rodziną i znajomymi, wypowiadają się na te tematy w Internecie czy biorą udział w wyborach. Dla pozostałych pięciu segmentów polityka stanowi znacząco mniej istotny obszar zainteresowań i dlatego angażowanie tych grup w ochronę klimatu poprzez odwoływanie się do wydarzeń politycznych, ma mniejsze szanse na przyniesienie oczekiwanych skutków.
Wśród segmentów, które charakteryzują się mniejszym zaangażowaniem w sprawy polityczne (Pasywnych liberałów, Zawiedzionych samotników i Niezaangażowanych normalsów), odsetek niezdecydowanych politycznie jest znacząco wyższy.
Postępowi zapaleńcy i Oddani tradycjonaliści są najbardziej homogenicznymi segmentami pod kątem sympatii politycznych. Postępowi zapaleńcy głosują przede wszystkim na Koalicję Obywatelską i Lewicę, Oddani tradycjonaliści – na Prawo i Sprawiedliwość. Preferencje polityczne pozostałych pięciu segmentów są dużo bardziej zróżnicowane.
Postępowi zapaleńcy są najbardziej zaangażowani nie tylko w sprawy polityczne, ale także społeczne – najczęściej deklarowali, że w ciągu ostatniego roku podpisali petycję, uczestniczyli w strajku lub demonstracji, czy też przekazali pieniądze na rzecz organizacji pozarządowej.
Oddani tradycjonaliści i Zawiedzeni samotnicy najczęściej angażują się w wolontariat lub działania na rzecz lokalnej społeczności.
